Gewoon ‘verstandig’ of een actief beschermingsmechanisme?
Je verstand als kracht
In onze cultuur wordt nuchterheid vaak gezien als een deugd: “doe maar gewoon”, “blijf met beide benen op de grond”, “niet te moeilijk doen”. En daar zit wijsheid in. Nuchterheid helpt ons relativeren, rustig blijven en niet meegesleept worden in drama. Ze brengt stabiliteit en gezond verstand — precies wat je nodig hebt in onrustige tijden.
Wanneer nuchterheid een muur wordt
Toch kan diezelfde nuchterheid ook een onbewust beschermingsmechanisme zijn. Vaak uit zich dat in rationaliseren: we praten gevoelens weg met logica of redelijkheid. “Ik heb geen reden om me zo te voelen”, “het is nou eenmaal zo”, of “het helpt toch niet om erover te piekeren”. Dat klinkt verstandig, maar eigenlijk probeert het hoofd dan de regie te houden — uit angst om echt te moeten voelen. Rationaliseren dempt de emotie, waardoor je tijdelijk rust ervaart, maar het ontneemt je ook de kans om te begrijpen wat die emotie je wilde vertellen. Zo wordt nuchterheid langzaam een muur tussen jou en je innerlijke belevingswereld.
De kunst van echte nuchterheid
Echte nuchterheid is niet het ontkennen van gevoel, maar het vermogen om er met helderheid naar te kijken. Om te kunnen voelen zonder erin te verdrinken, en te denken zonder jezelf te verliezen. Dat vraagt juist moed: de moed om eerlijk te zijn over wat er speelt, ook als het oncomfortabel is. In die vorm is nuchterheid geen last, maar een volwassen kracht — eentje die hoofd en hart verbindt, en die ons helpt om met open ogen en een warm hart in het leven te staan.
